Door: Fred Soers
Nadat het Nederlands bedrijfsleven beter uit de Coronacrisis kwam dan iedereen eerder voor mogelijk had geacht, lijken er nu toch echt serieuze problemen te gaan ontstaan. De grotere bedrijven en met name de multinationals lijken zich aan een recessie te onttrekken. Sterker nog, veel grote bedrijven maken gebruik van de onzekere conjunctuur door reorganisaties door te voeren. Hierdoor dalen de vaste kosten en stijgt doorgaans de beurskoers. Iedereen blij.
Voor bedrijven in het MKB is de situatie anders. Zij hadden tijdens Corona te maken met bedrijfsstilstand en het tijdelijk wegvallen van een substantieel deel van de omzet. De Nederlandse overheid sprong in 2020 en 2021 bij met allerlei tegemoetkomingen en gaf MKB-ondernemers de mogelijkheid de omzet- en loonbelastingen tijdelijk uit te stellen. Sinds de tweede helft van 2022 normaliseerde de situatie en moest een begin gemaakt worden met het terugbetalen van de uitgestelde belastingen en de eventueel te veel ontvangen NOW-subsidie.
Ongelukkig moment
Dit alles komt op een wel heel ongelukkig moment. Door de oorlog in Oekraïne en als gevolg daarvan de sterk gestegen prijzen van grondstoffen en energie, dalen de winsten van de bedrijven. Omdat MKB-bedrijven doorgaans met minder eigen vermogen werken, kunnen veel van hen dit niet opvangen. Een oplossing zou kunnen zijn het aantrekken van extra bankkrediet om zo de aflossingen aan de belastingdienst te kunnen voldoen. Maar daar zit een ander groot probleem. De Nederlandse grootbanken trekken zich steeds verder terug uit de MKB-markt. Volgens DNB is de kredietverlening door de 3 grote Nederlandse banken aan het MKB de laatste 10 jaar met maar liefst 39% afgenomen. Dit als gevolg van de aangescherpte kredietvoorwaarden en de hoge kosten van kredietverlening aan kleinere bedrijven.
MKB Staatsbank?
Sinds eind vorig jaar wordt er vanuit de politiek regelmatig geopperd dat het een goed idee zou zijn om een MKB Staatsbank op te richten. Daarbij wordt dan vaak verwezen naar de Volksbank, die 10 jaar geleden tijdens de bankencrisis werd genationaliseerd. Deze politieke luchtballon lijkt me gedoemd om te mislukken en is ook helemaal niet geschikt om het gat dat de grootbanken laten ontstaan in te vullen. Als commerciële financiers niet bereid zijn een groep bedrijven te financieren, dan moet een met belastinggeld gefinancierde staatsbank dat al zeker niet gaan doen. Nog afgezien van de te verwachten stroperige besluitvorming bij zo’n overheidsbank. Of wat te denken van de oneerlijke concurrentie die dit veroorzaakt.
Zombies
We zullen ons moeten realiseren dat het aantal faillissementen de komende paar jaar zal toenemen. Deels is dit overigens een natuurlijke inhaalslag omdat er de afgelopen 3 jaar relatief erg weinig bedrijven failliet gingen. De zogenoemde zombie-bedrijven zullen moeten verdwijnen om weer een gezond bedrijvenlandschap te creëren met een eerlijk concurrentieveld. Bedrijven die voor Corona al niet levensvatbaar waren, zullen dat nu zeker niet zijn.
Vergeet het!
Belangrijker nog, er springen iedere maand nieuwe financiers in het gat van de grootbanken. Deze nieuwe partijen, vaak Fintechs, gebruiken moderne technieken als Artificial Intelligence om kredietaanvragen te beoordelen. Het zijn vaak platformen die met veel minder overheadkosten werken en daardoor eerder kunnen verdienen op kleinere kredieten. Dit gaat van factoring, crowdfunding tot direct lending. Ik ben ervan overtuigd dat tegen de tijd dat een mogelijke Staatsbank operationeel is, het gat al volledig is ingevuld door nieuwe commerciële partijen. Laten we die Staatsbank daarom maar vergeten!
